ಮೆಸಪಟೋಮಿಯಾದ ಕ್ಯೂನಿಫಾರಂ ಲಿಪಿ

ಕ್ಯೂನಿಫಾರಂ ಲಿಪಿ

ಎಚ್. ಶೇಷಗಿರಿರಾವ್

ಲಿಪಿಯು ನಾಗರೀಕತೆಯ ಹೆಗ್ಗುರುತು .ಯುಫ್ರಟಿಸ್ಟ್ ಮತ್ತು ಟೈಗ್ರಿಸ್ ನದಿಗಳ ನಡುವಿನ ಮೆಸಪಟೋಮಿಯಾ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕನೆ ಸಹಸ್ರಮಾನದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಕ್ಯೂನಿಫಾರಂ ಲಿಪಿಯ ವಿಕಾಸವಾಯಿತು. ಅದಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣ ಹಣಕಾಸು ವ್ಯವಹಾರದಾಖಲೆಯ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಅಗತ್ಯ. ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲ ಕ್ಯೂನಿಫಾರಂ ಬರಹಗಳು ಎರಡನೆ ಸಹಸ್ರಮಾನದವರೆಗೆ ಹಣ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರ ಕುರಿತಿರುವವೇ ಆಗಿವೆ. ಮೂಲ ಸುಮೇರಿಯನ್ ಬರಹವನ್ನು ಅಕ್ಕಾಡೈನ್, ಎಬಲೈಟ್, ಹಿಟೈಟ,ಲುವೇಯನ್,ಹ್ಯುರಾಟಿನ್ ಭಾಷೆಗಳು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡವು. ಅವು ಉಗಾರ್ಟಿಕ್ ಮತ್ತು . ಪ್ರಾಚೀನ ಪರ್ಶಿಯನ್ ಭಾಷೆಗಳ ಮೇಲೂ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದವು ಕ್ಯೂನಿಫಾರಂ ಲಿಪಿಯು ಕ್ರಮೇಣ ಫೋನಿಷಿಯನ್ ಲಿಪಿಗಳಿಗೆ ದಾರಿ ಮಾಡಿದವು. ಅದು ನವ ಅಸ್ಸೀರಿಯನ್ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಆಯಿತು. ಕ್ರಿ.ಶ ೨ನೇ ಶತಮಾನದ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಅದು ಮಾಯವಾಯಿತು. ಬರಹ ಮೊದಲಾದ್ದು ಹಣಕಾಸಿನ ವ್ಯವಹಾರ ದಾಖಲಿಸಲು. ಕೃಷಿಉತ್ಪನ್ನ ಮತ್ತು ಪಶುಸಂಪತ್ತು ಹಾಗೂ ಎಣ್ಣೆ ಜಾಡಿಗಳನ್ನು ಒಂದು ಕಡೆಯಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ಕಡೆ ಕಳುಹಿಸಲು ಅವುಗಳನ್ನ ಎಷ್ಟಿವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ದಾಖಲೆ ಮಾಡಿಕಳುಹಿಸಲು ಲಿಪಿಯ ಬಳಕೆ ಮೊದಲಾಯಿತು. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಮೂರು ಆಯಾಮದ ಮಣ್ಣಿನ ಟೋಕನ್ ಗಳು ಬಳಸಿದರು.ವಿವಿಧ ವಸ್ತುಗಳನ್ನುನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಲು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಆಕಾರದ ಮತ್ತು ಗಾತ್ರದಮಣ್ಣಿನ ಗುರುತಿನಬಿಲ್ಲೆ(ಟೋಕನ್)) ಇರುತ್ತಿದ್ದವು. ಅದು ಧಾನ್ಯ, ದನ,ಕುರಿ ಬುಟ್ಟಿ,ಬೆಳ್ಳಿಯ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿರಬಹುದು. ಅವನ್ನು ಟೋಕನ್ ಗಳು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತಿದ್ದವು.ಅವುಗಳಿಗೆ ಭಾಷೆಯ ತೊಡುಕು ಇರಲಿಲ್ಲ.ಅವಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಭಾಷೆಯಲ್ಲೂ ಒಂದೇ ಅರ್ಥ.ಅವನ್ನು ಸರಳಗೊಳಿಸಿ ಗೆರೆ ಅಥವ ಗುರುತು ಮಾಡತೊಡಗಿದರು. ನಮ್ಮ ಹಳ್ಳಿಕಡೆ ಸುಮಾರು 60 ವರ್ಷದ ಹಿಂದೆ ಮೊಸರು ಮಾರುವ ಹೆಂಗಸರು ಇದೇ ರೀತಿ ಬಿಳಿಗೋಡೆಯ ಮೇಲೆ ಕರಿ ಚುಕ್ಕೆ ಇಟ್ಟು ಲೆಕ್ಕ ಮಾಡುತಿದ್ದರು.ಇಲ್ಲವೆ ಇದ್ದಲಿನಿಂದ ಚಿಕ್ಕಗೆರೆ ಹಾಕಿ ಗುರುತಿಸುತಿದ್ದರು.ಅವರೂ ಅನಕ್ಷರಸ್ಥರು. ಆದರೆ ಸಂಕೇತಳ ಬಳಕೆ ಮಾಡುತಿದ್ದರು ಎಂಬುದು ಪುರಾತನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಮುಂದುವರಿಕೆಯ ಭಾಗ ಎಂಬುದ ಗಮನಾರ್ಹ. ನಾಲ್ಕನೆ ಸಹಸ್ರಮಾನದ ಮಧ್ಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮಣ್ಣಿನ ಗೂಡೆಗಳನ್ನು ಗುರತಿನ ಬಿಲ್ಲೆಗಳನ್ನು ಮಣ್ಣಿನ ಗೂಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಕಿ ಬಳಸಲುಶುರು ಮಾಡಿದರು. ಅದರಲ್ಲಿ ಹಾಕಿದ ಗುರುತಿನ ಬಿಲ್ಲೆಗಳ ಮೇಲೆ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಮೇಲೆ ಬರೆಯುತಿದ್ದರು.ಅವು ವ್ಯವಹಾರದ ಸಾಧನವಾಗಿದ್ದವು. ಅದರಲ್ಲಿರುವ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಲು ಮುದ್ರೆ ಬಳಸಿದರು. ಲೇಖನಿಯನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಹಿಡಿದು.ಹಸಿಮಣ್ಣಿನ ಗೂಡೆಯಮೇಲೆ ಬರೆದರೆ ಮೇಲಿನ ಗುರುತು ಮೂಡುತಿತ್ತು. ಓರೆಯಾಗಿ ಹಿಡಿದು ಬರೆದರೆ ಕೇಳಗಿನ ಗುರುತು ಆಗುತಿತ್ತು. ದೊಡ್ಡ ವಸ್ತುಗಳಾದರೆ ಎರಡನ್ನೂ ಸೇರಿಸಿ ಗುರುತು ಮಾಡುತಿದ್ದರು. ಅದು ಮುಂದಿನಂತೆ ಗುರುತು ಆಗುವುದು. ಈ ಗುರುತಗಳ ಅರ್ಥ ಒಳಗಿರುವ ವಸ್ತುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ತಿಳಿಸುತಿತ್ತು. ಪುರಾತನ ನಗರ ಉರ್ರ್ ನಲ್ಲಿ ೧೦೦ನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಇಂಥಹ ಸಂಕೇತಗಳು ಸಿಕ್ಕಿವೆ. ಒಳಗಿರುವ ಟೋಕನ್ ಗಳ ಮೇಲಿನ ಗುರುತನ್ನು ಅದೇ ರೀತಿ ನಕಲು ಮಾಡಿರಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ. ಅವು ಎರಡು ಆಯಾಮದ ಸಂಕೇತಗಳು. ಚಿತ್ರ ಲಿಪಿಗಳು ನಾಲ್ಕನೆ ಸಹಸ್ರಮಾನದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಸಂಕೇತಗಳ ಉಗಮವಾಯಿತು. ಇದು ನಗರೀಕರಣದ ಜೊತೆ ಜೊತೆ ಆಯಿತು.ಅದೇ ಚಿತ್ರ ಲಿಪಿಯ ಆರಂಭದ ಕಾಲ ಎನ್ನಬಹುದು. ಒಂದೊಂದು ಚಿತ್ರವು ಒಂದು ವಸ್ತುವಿನ ಸಂಕೇತವಾಗಿರುತಿತ್ತು. ಬರಹವು ಮೂಲತಃ ಚಿತ್ರಲಿಪಿಯಾಗಿ ಉಗಮವಾಗಿತ್ತು. ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣುವ ವಸ್ತುಗಳು ಸಂಕೇತವಾದವು. ನಿರ್ಧಿಷ್ಟವಾಗಿ ಸೂಚಿಸಲು ಸಂಕೇತಕ್ಕೆ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ರೇಖೆಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುತಿದ್ದರು. ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಬರೆಯುವುದು ಕಠಿನ. ಅದಕ್ಕೆ ಅವುಗಳ ಮುದ್ರೆ ಒತ್ತುತಿದ್ದರು. ವಕ್ರ ರೇಖೆಗಳು ಕ್ರಮೇಣ ಸರಳ ರೇಖೆಗಳಾದವು. ಮತ್ತು ನಿರ್ಧಿಷ್ಟವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲುವಿಶೇಷ ಗುರುತುಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಹೀಗೆ ಕ್ಯೂನಿಫಾರಂ ಬರಹ ಮೊನಚು ಬರಹ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಒಂದು ಸಹಸ್ರಮಾನದ ತರುವಾಯದ ಅಕ್ಕಾಡಿಯನ್ಲಿಪಿಯಲ್ಲೂ ಇದರ ಛಾಯೆ ಕಾಣಬಹುದು. ಅಕ್ಕಾಡಿಯನ್ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯ ಸಂಕೇತ ವರ್ಣಲಿಪಿಯ (munus) ಕ್ಯೂನಿಫಾರಂ ಸಂಕೇತ 90 ಡಿಗ್ರಿ ತಿರುಗಿಸಿದರೆ ಸಿಗುವುದು. ಬೆಟ್ಟದಸಂಕೇತವಾದ ವರ್ಣಲಿಪಿ'- kur ಇದ್ದರೂ ಮೆಸಪಟೋಮಿಯಾವು ಮೈದಾನವಾಗಿದ್ದು ಅಲ್ಲಿ ಬೆಟ್ಟಗಳೆ ಇಲ್ಲ. ಅದರಿಂದ ಅದುವಿದೇಶದ ಸಂಕೇತ. ದಾಸಿಯ ಯನ್ನು ಒಂದು ಸಂಯುಕ್ತ ಗುರತಿನಿಂದ munus.kur ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹೆಂಗುಸು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಹೆಣ್ಣು ಗುಲಾಮಳು ಶಬ್ದ ಮೂಡಿದೆ. ( (ಇಂಗ್ಲಿಷನಲ್ಲೂ Slave ಎಂಬ ಪದ ಸಾಲ್ವಿಕ್ ದೇಶದಿಂಧ ತಂದವರು ಎಂಬ ಅರ್ಥ ಕೊಡುವುದು) ಚಿತ್ರಲಿಪಿಯು ಯಾವುದೇ ಭಾಷೆಯಲ್ಲೂ ಅರ್ಥ ಪೂರ್ಣವಾಗಿರುವುದು. ಆದರೆ ಅದರ ವಿಕಾಸ ಮಾತ್ರ ಸುಮೇರಿಯಾದಲ್ಲಿ ಆಗಿದೆ. ಅದರಿಂದ ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ಹೊರಗಿನಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿಲ್ಲ. ಕ್ಯೂನಿಫಾರಂ ಲಿಪಿಯು ಎರಡು ಸಹಸ್ರಮಾನದಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಬದಲಾವಣೆ ಹೊಂದಿದೆ.ಆ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ತಲೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಸಂಕೇತದ ಬದಲಾವಣೆ ಗುರುತಿಸಲು ಕೆಳಗಿನ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ನೀಡಿದೆ ೧. ಚಿತ್ರಲಿಪಿಯ ಕಾಲ  ಕ್ರಿ. ಪೂ. ೩೦೦೦ ೨. ಲಿಪಿಯು  ಕ್ರಿ. ಪೂ. ೨೮೦೦ ಹೊತ್ತಿಗೆ ತಿರುವು ಪಡೆದಿದೆ. ೩. ಅಮೂರ್ತ ಕೊರೆತವು ಸ್ಮಾರಕಗಳ ಬರಹಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ರಿ.ಫೂ. ೨೬೦೦ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಗೋಚರವಾಗಿದೆ. ೪. ಮಣ್ಣಿನ ಫಲಕದ ಮೇಲೆ ಬರೆದ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. ೩ ನೇ ಹಂತದ ಸಮಕಾಲೀನವಾದುದು. ೫.  3ನೇ ಸಹಸ್ರ ಮಾನದ ಅಂತಿಮ ಅವಧಿಯ ಪ್ರಾತಿನಿಧಿಕವಾಗಿದೆ. ೬. ಪುರಾತನ ಅಸ್ಸೀರಿಯನ್ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು  2ನೇ ಸಹಸ್ರಮಾನದ ಮೊದಲ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹಿಟೈಟಿಯರು ಅಳವಡಿಸಿ ಕೊಂಡರು. ಅಸ್ಸೀರಿಯನರ ಬರಹದ ಸರಳ ರೂಪ  ೧ ನೇ ಸಹಸ್ರಮಾನದ ಮೊದಲಲ್ಲಿನಂತೆ  ಅದು ಇಲ್ಲದಾಗುವವರೆಗೆ ಕ್ಯೂನಿಫಾರ ಗಳ ಭೌತಿಕರೂಪ ಕ್ಯೂನಿಫಾರ ಗಳ ಭೌತಿಕರೂಪ ಕ್ಯೂನಿಫಾರಂ (ಲ್ಯಾಟಿನ್ನಲ್ಲಿ ಮೊನಚು ಆಕಾರದ) ನಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕ ಮೊನಚಾದಗೆರೆಗಳ ಸರಣಿ ಇರುವುದು.ಅವನ್ನು ಮೃದುವಾದ ಮಣ್ಣಿನಹಲಗೆಯ ಮೇಲೆ ಚೂಪಾದ ಲೇಖನಿ ತರಹದ ಸಾಧನದಿಂದ ಮೊನಚಾಕಾರದ ಗುರುತು ಮಾಡುವರು.. ಗೆರೆಗಳು ಮೇಲುಭಾಗದಲ್ಲಿ ದಪ್ಪನಾಗಿರುವವು. ಕಠಿನವಾದ ವಸ್ತುವಿನ ಮೇಲೆ ಬರೆದಾಗ ಅದು ಆಕಾರದಲ್ಲಿ ಇರವುದುಈ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಮೇಲಿನಿಂದ ಕೆಳಕ್ಕೆ ಬರೆಯುವರು, ನಂತರ ಅವುಗಳನ್ನು ಪಕ್ಕಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿಸಲಾಯಿತು. ಅವನ್ನು ಎಡದಿಂದ ಬಲಕ್ಕೆ ಬರೆಯಲಾಗುವುದು. ಮೊದಲು ಬರಹಕ್ಕೆ ಮೃದು ವಸ್ತುವನ್ನು ಬಳಸಿದರೂ ನಂತರ ಕಠಿನ ಮೇಲ್ಮೈ ಇರುವ ವಸ್ತುಗಳನ್ನೂ ಬಳಕೆಮಾಡಿದರು.ಕ್ಯೂನಿಫಾರಂ ಸಂಕೇತಗಳು ಮೂಲತಃ ಐದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿಇವೆ..ಅಡ್ಡ, ಎರಡುದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಓರೆಯಾಗಿ,ಕೊಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ನೇರ ಗೆರೆಗಳು. ಮೇಲುಮುಖದ ಓರೆಗೆರೆಯ ಬಳಕೆ ವಿರಳ.ಈ ಐದು ಗುರುತುಗಳು ಎರಡು ಆಕಾರದಲ್ಲಿ ದ್ದವು. ಚಿಕ್ಕವು ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡವು. ಚಿಕ್ಕ ಕೊಕ್ಕೆಗೆರೆ, ಓರೆಗೆರೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಗುರುತಿಸುವುದು ಕಷ್ಟ. ಎರಡು ಓರೆಗೆರೆಗಳನ್ನುಪ್ರತ್ಯೇಕ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಬಳಸುವುದಿಲ್ಲ.ನೇರ ಸಂಕೇತವನ್ನು ತಿರುಗು ಮುರುಗಾಗಿ ಪುರಾತನ ಫಲಕಗಳಲ್ಲಿ ವಿರಳವಾಗಿ ಬಳಸಿರುವರು. ತಿರುಗು ಮುರುಗಾಗಿ ಪುರಾತನ ಫಲಕಗಳಲ್ಲಿ ವಿರಳವಾಗಿ ಬಳಸಿರುವರು. ಇದನ್ನು ಕೆಲವು ಸಲ ಕೈ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಸಾಧಾರಣವಾದ ಸಂಕೇತದ ಬದಲಾಗಿ ಬಳಕೆಯಾಗಿದೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಅದೂ ಇಲ್ಲ. ಎಡದಿಂದ ಬಲಕ್ಕಿರುವ ಗೆರೆ ಬಳಕೆ ಇಲ್ಲ . ಮೂಲಬರಹ ಅಥವ ನಕಲು ಎಂಬುದನ್ನು ಈ ಲಕ್ಷಣಗಳಿಂದಲೆ ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ಸಂಕೇತಗಳು ಬಹಳ ಮಾರ್ಪಾಟಿಗೆ ಒಳಗಾದವು (ಉದಾ. ಪುರಾತನ ಬ್ಯಾಬಿಲೊನಿಯನ್ ಅವಧಿ ಕ್ರಿ ಪೂ.೧೮ನೆಯ ಶತಮಾನದಿಂದ, ನವ ಬ್ಯಾಬಿಲೊನಿಯನ್ ಅವಧಿ ಒಂದು ಸಹಸ್ರವರ್ಷದ ತರುವಾಯ) ವಿವಿಧ ಆಡುಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಬದಲಾವಣೆ ಕಂಡುಬರುವುದು. ಈಗಿನ ಸಂಕೇತಗಳು ನವಸ್ಸಿರಯನ್ ಅವಧಿಯವಾಗಿವೆ, ಇವುಗಳ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಅಸಿರಿಯಾಲಜಿ ಎನ್ನುವರು.ಮತ್ತು ಅಸಿರುಯಾಲಜಿ ಕಳೆದ ಶತಮಾನದ "ನಿನೆವೆ "ಯಲ್ಲಿ ಅಸ್ಸಿರಿಯನ್ ಗ್ರಂಥಾಲಯದ ಪರಿಶೋಧನೆಯಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಹೊಸ ಅಸ್ಸೀರಿಯನ್ ಆಕೃತಿಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಚೌಕಾಕಾರದಲ್ಲಿವೆ. ಕ್ಯೂನಿಫಾರಂಗಳನ್ನು ಅವುಗಳ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ೪ ಭಾಗ ಮಾಡ ಲಾಗಿದೆ. phonogram,ಫೋನೊಗ್ರಾಮ್ ಪೂರ್ಣ ವರ್ಣವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಿದರೆ syllabogram logogram, ಪೂರ್ಣ ಶಬ್ದ ಅಥವ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಿದ ಐಡಿಯೋಗ್ರಾಂ Ideogram. ಅಕ್ಕಾಡಿಯನ್ ಲೋಗೋ ಗ್ರಾಮ್ ಗಳನ್ನು ಸುಮೆರೊಗ್ರಾಂಗಳೆಂದು ಕರೆಯುವರುಕಾರಣ ಅವುಗಳ ಮೂಲ ಸುಮೇರಿಯಾ.ಅಥವ ಅರೆ ಸುಮೇರಿಯಾ. ದ್ವನಿ ಪೂರಕಗಳು phonetic complement, ನಿರ್ಧಿಷ್ಟ ಲೊಗೊಗ್ರಾಮ್ಗಳನ್ನು ಆಯ್ದು ವ್ಯಾಕರಣ ರೂಪ ಸೂಚಿಸುವುದು. ನಿರ್ಣಾಯಕಗಳು ಹಿಂದಿನ ಅಥವ ಮುಂದಿನ ಪದದ ಲಾಕ್ಷಣಿಕ ಸ್ವರೂಪ ತಿಳಿಸುವವು. (ಪೂರ್ವಪ್ರತ್ಯಯ ಅಥವ ಉತ್ತರಪ್ರತ್ಯಯ) ಅದು ಲೊಗೊಗ್ರಾಮ್ ಅಥವ ಸೊಮೊಗ್ರಾಮ್ ಗಳ ಸರಣಿ ಆಗಿರಬಹುದು. ಪದವು ದೇವರ ಹೆಸರು, ಮನುಷ್ಯನ, ವಸ್ತುವಿನ, ಪಟ್ಟಣದ ಮತ್ತು ಜಡವಸ್ತು.. ಅವುಗಳ ಉಚ್ಚಾರಣೆ ಇಲ್ಲ.. ಕೆಲವು ಸಲ ಪೂರ್ವ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ನಿರ್ಣಾಯಕಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುವುದು. ಪದಗಳನ್ನು ಕೂಡಿಸಿ ವಾಕ್ಯಗಳನ್ನು ರಚಿಸಬಹುದು. ಅದೇರೀತಿ ವಾಕ್ಯಗಳ ಸಮೂಹದಿಂದ ಮಣ್ಣಿನ ಫಲಕದ ಮೇಲೆ ಅಥವ ಬಂಡೆಯ ಮೇಲೆ ಕೊರೆಯಬಹುದಾಗಿತ್ತು. ಅದೂ ಅಲ್ಲದೆ ಹೆಚ್ಚಿ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ರಸ್ಮೇಲೆ ಚಿತ್ರಿಸಬಹುದಿತ್ತು. ಹಲವು ದಶಕಗಳ ಸಂಶೋಧನೆಯಿಂದ ಆಧುನಿಕವಿಜ್ಞಾನದ ಅದರಲ್ಲೂ ಗಣಕಯಂತ್ರದ ನೆರವಿನಿಂದ ಕ್ಯೂನಿಫಾರಂ ಲಿಪಿಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದೆ.ಈಗ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಅಕ್ಷರಗಳಿಗೆ ಸಂವಾದಿಯಾದ ಕ್ಯುನಿಫಾರಂ ಲಿಪಿಗಳಪಟ್ಟಿಯೇ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಅದನ್ನುಬಳಸಿ ಯಾರು ಬೇಕಾದರೂ ತಕ್ಕ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಆ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ಬರೆಯಬಹುದು.